Co to jest endometrioza?
Endometrioza jest to choroba, w której tkanka podobna do błony śluzowej macicy, zwanej endometrium, rozwija się poza jej granicami. Normalnie endometrium znajduje się wewnątrz macicy i jest złuszczane podczas miesiączki. Jednak w przypadku tej choroby ogniska endometriozy mogą rozwijać się w obrębie jajników, jajowodów, jelit, w obrębie miednicy mniejszej, na pęcherzu moczowym lub w obrębie innych narządów wewnętrznych. Literatura fachowa donosi również o rzadkich przypadkach endometriozy płuc.
Pamiętaj: w przebiegu endometriozy endometrium znajduje się poza jamą macicy.
Objawy endometriozy
Objawy endometriozy mogą obejmować silne dolegliwości bólowe w czasie menstruacji, dolegliwości bólowe podczas stosunku seksualnego, nieregularne krwawienia, bóle podbrzusza, problemy z zajściem w ciążę oraz inne problemy związane z układem moczowo-płciowym. Endometrioza może również prowadzić do poważniejszych komplikacji, takich jak blizny i zrosty, które mogą prowadzić do problemów z płodnością lub dyskomfortu chronicznego. Niepłodność w przebiegu endometriozy stanowi poważny problem diagnostyczny i terapeutyczny.
Diagnostyka endometriozy
Diagnostyka endometriozy może być wyzwaniem ze względu na różnorodność objawów oraz fakt, że niektóre kobiety z endometriozą mogą nie wykazywać żadnych objawów lub ich objawy mogą być mylone z innymi schorzeniami. Istnieje kilka metod diagnostycznych, które lekarz może wykorzystać w celu ustalenia diagnozy endometriozy:- Wywiad medyczny: Lekarz może przeprowadzić dokładny wywiad medyczny, aby dowiedzieć się o objawach pacjentki, historii jej cyklu menstruacyjnego, problemach z płodnością oraz innych związanych z endometriozą kwestiach zdrowotnych.
- Badanie ginekologiczne: Podczas badania fizycznego lekarz może wykonać palpacyjne badanie brzucha w celu wyczuwania ewentualnych guzów czy bolesnych obszarów, które mogłyby wskazywać na obecność endometriozy. Badane są palpacyjnie takie narządy jak macica i jajniki, oceniana jest też ruchomość macicy.
- Obrazowanie medyczne: Obrazy medyczne, takie jak ultrasonografia, rezonans magnetyczny (MRI) lub tomografia komputerowa (TK), mogą być użyte do wizualizacji ewentualnych zmian endometriozy w narządach miednicy mniejszej.
- Laparoskopia: Jest to najpewniejsza metoda diagnozowania endometriozy. Podczas laparoskopii lekarz wprowadza cienki, elastyczny instrument z kamerą przez mały nacięcie w brzuchu, aby zobaczyć ewentualne zmiany endometrialne oraz pobrać próbki tkanki do badania histopatologicznego.
- Badanie histopatologiczne: Po pobraniu próbek tkanki podczas laparoskopii, próbki te mogą być badane pod mikroskopem, aby potwierdzić obecność endometriozy.
Diagnostyka endometriozy może być skomplikowana i czasami wymaga wielu konsultacji oraz różnych badań. Ważne jest skonsultowanie się z doświadczonym lekarzem ginekologiem, który może pomóc w ustaleniu odpowiedniej diagnozy i planie leczenia.
Nowość w diagnostyce endometriozy – badanie z krwi już dostępne w FemiMea
EndomKIT – Algorytm stanowiący pomoc diagnostyczną
W przypadku kobiet z podejrzeniem endometriozy, w przypadku bólu w obrębie miednicy i/lub zaburzeń płodności. Decyzja o wykonaniu badania pozostaje w gestii lekarza. Badanie obejmuje pomiar we krwi stężenia markera CA125 i mózgowego czynnika neurotroficznego, neutrofiny, BDNF (ang. Brain-Derived Neurotrophic Factor). Wyniki pomiarów poddawane są komputerowej analizie uwzględniającej dodatkowo szereg danych pochodzących z wywiadu z badaną. Oprogramowanie dostępne online generuje wynik w postaci pozytywny/negatywny. Dane kliniczne istotne dla wskazania ryzyka obejmują: wyniki badań laparoskopowych; obecność bolesnych miesiączek jako przesłanki do diagnostyki w kierunku endometriozy; natężenie bólu podczas ostatniej miesiączki; wiek rozpoczęcia regularnego stosowania środków przeciwbólowych; wiek pierwszej diagnozy torbieli jajników; wiek, w którym po raz pierwszy doświadczono bólu w trakcie stosunku.Stężenia CA125 i BDNF wzrastają u chorych na endometriozę: CA125 szczególnie w stadium ASRM III/IV; BDNF – szczególnie w stadium ASRM I/II. Podczas klinicznych badań walidacyjnych Test EndomKIT wykazał swoistość diagnostyczną na poziomie 100% i czułość diagnostyczną na poziomie 46,2%. W przypadku pozytywnego wyniku algorytmu, wykonanego z powodu przewlekłego bólu w obrębie miednicy lub niepłodności, prawdopodobieństwo endometriozy wynosi 100%.W przypadku negatywnego wyniku algorytmu oraz- przewlekłego bólu w obrębie miednicy jako powodu wykonania testu, istnieje 65% prawdopodobieństwo wykluczenia endometriozy;
- niepłodności jako powodu wykonania testu, istnieje ok. 85% prawdopodobieństwo wykluczenia endometriozy. Parametry diagnostyczne testu ulegają zmianie, jeśli jest on decyzją lekarza zastosowany u pacjentki, w trakcie terapii hormonalnej.
- do stosowania u kobiet w ciąży;
- do określania ryzyka nowotworu złośliwego jajnika.
Ważne: na badanie zgłaszamy się min. 10 godzin na czczo i 3 miesiące bez stosowania leczenia hormonalnego
Leczenie endometriozy
Leczenie endometriozy może obejmować leki przeciwbólowe, leki hormonalne, a w zasadzie długotrwał terapię hormonalną, a w niektórych przypadkach interwencje chirurgiczne. W niektórych przypadkach, jeśli endometrioza prowadzi do poważnych objawów lub problemów z płodnością, może być konieczne usunięcie dotkniętych tkanek chirurgicznie. W leczeniu endometriozy często oprócz ginekologa bierze udział chirurg a nierzadko także urolog. Zachowawcze leczenie chirurgiczne obejmuje często usunięcie ogniska endometriozy z jajników, czyli wyłuszczenie torbieli endometrialnych, zwanych torbielami czekoladowymi, a także ognisk endometriozy jamy otrzewnej. W leczeniu objawów endometriozy ma swoje miejsce długotrwałe leczenie hormonalne, które jednak ma również działanie antykoncepcyjne, co uniemożliwia zajście w ciążę. Leczenie operacyjne endometriozy, w tym radykalne leczenie chirurgiczne stosowane w bardzo zaawansowanych przypadkach jest wiąże się z usunięciem narządu rodnego w całości i jest jedną z ostatnich metod leczenia endometriozy. Niestety ryzyko nawrotu choroby jest duże.
