Jak działają tabletki antykoncepcyjne

Tabletki antykoncepcyjne, inaczej antykoncepcja hormonalna, to główna metoda zapobiegania ciąży, która wykazuje ponad 99% skuteczności- pigułki antykoncepcyjne zaliczane są do grupy najskuteczniejszych metod antykoncepcji. Dowiedz się, jak działają tabletki antykoncepcyjne i co zmniejsza ich efektywność. Zapraszamy do lektury.

Jak działają tabletki antykoncepcyjne

Jak każda antykoncepcja, wszystkie rodzaje tabletek antykoncepcyjnych nie pozwalają do zajścia w ciążę. Dzieje się tak dzięki hamowaniu owulacji (czasem nawet samej miesiączki). Dzięki temu nie dochodzi do uwolnienia komórki jajowej z jajnika, która mogłaby zostać zapłodniona przez plemniki. Poza tym tabletki antykoncepcyjne doprowadzają do zagęszczenia i zwiększenia lepkości śluzu – ten mechanizm działania znacznie utrudnia przedostanie się plemników z pochwy przez kanał szyjki macicy i macicę do jajowodu gdzie najczęściej w jego bańce dochodzi do zapłodnienia. To kolejne działanie tabletek antykoncepcyjnych, zwiększające skuteczność antykoncepcji.

Podział tabletek antykoncepcyjnych

Tabletki antykoncepcyjne dzielą się na jednoskładnikowe i dwuskładnikowe.

Tabletki jednoskładnikowe zawierają gestagen, który przypomina swoim działaniem progesteron. Ich zaletą jest to, że mogą być przyjmowane przez kobiety karmiące piersią, jednak wykazują one odrobinę niższą skuteczność niż tabletki dwuskładnikowe (o tym przeczytasz już za chwilę), ważna jest też regularność ich przyjmowania.

Z kolei tabletki antykoncepcyjne dwuskładnikowe poza gestagenem zawierają również estrogen. Istnieje cała grupa różnych tabletek dwuskładnikowych, w zależności od zawartości estrogenu i gestagenu oraz w zależności od rodzaju zastosowanych hormonów.

W tabletkach antykoncepcyjnych dwuskładnikowych możemy wyróżnić tabletki jednofazowe, dwufazowe i trójfazowe.

Tabletki jednofazowe to zestaw identycznych tabletek, które składają się z takich samych proporcji estrogenu i gestagenu. W przypadku tabletek dwufazowych występują dwa rodzaje składu – na pierwszą i drugą fazę cyklu. W pierwszej fazie przyjmuje się estrogen bez lub z małą ilością gestagenów. W drugiej estrogen z gestagenem w proporcjach jak w tabletkach jednofazowych. Tabletki trójfazowe mają za zadanie przypominać cykl miesiączkowy – poza estrogenem w dalszych dniach cyklu zawierają coraz więcej gestagenów.

Jednak najpopularniejszy skład antykoncepcji hormonalnej to preparaty zawierające te same dawki hormonów.

Najmniej popularne z tabletek dwuskładnikowych są tabletki trójfazowe. Dzieje się tak ze względu na mniejszą zawartość środków hormonalnych.

Przejdźmy więc do skuteczności tabletek antykoncepcyjnych w porównaniu do innych metod antykoncepcji.

Jaka jest skuteczność tabletek antykoncepcyjnych?

Przede wszystkim – niezależnie od rodzaju stosowanych tabletek antykoncepcyjnych, ich skuteczność będzie tym większa, im bardziej regularne (o tej samej porze) jest ich stosowanie. Każde przesunięcie pory bądź opuszczenie dawki znacząco zmniejsza ich skuteczność i może prowadzić do zajścia w ciążę.

Najskuteczniejsze są tabletki dwuskładnikowe jednofazowe. Jednak zacznijmy od tego, jak się mierzy skuteczność tabletek antykoncepcyjnych. Robi się to, korzystając ze wskaźnika Pearla. Określa on, ile kobiet na 100 zajdzie w ciążę po roku stosowania danej metody. Im niższy wskaźnik, tym skuteczniejsza jest dana metoda. Przy braku antykoncepcji wynosi on 85. Oznacza to, że po roku 85 kobiet na 100 zajdzie w ciążę.

• Dla tabletek antykoncepcyjnych dwuskładnikowych jednofazowych wynosi on 0,2-0,5. Oznacza to skuteczność rzędu 99,5-99,8%.
• Dla dwuskładnikowych dwufazowych – 0,7. Daje to skuteczność rzędu 99,3%.
• Dla tabletek antykoncepcyjnych jednoskładnikowych – 1-3. Oznacza to skuteczność rzędu 97-99%.
• Dla plastrów antykoncepcyjnych – 0,9. Daje to skuteczność rzędu 99,1%.
• Dla wkładki wewnątrzmacicznej (czyli tzw. spirali antykoncepcyjnej hormonalnej) – 0,1-0,2. Oznacza to skuteczność rzędu 99,8-99,9%. Więcej o tej metodzie przeczytasz tutaj.
• Dla spirali antykoncepcyjnej niehormonalnej – 0,6-0,8. Daje to skuteczność rzędu 99,2-99,4%. Plusy i minusy tej metody znajdziesz w naszym osobnym artykule

Jak widać skuteczność tabletki antykoncepcyjnej niezależnie od jej rodzaju tabletek jest porównywalna – najważniejsze jest regularność zażywania tabletek antykoncepcyjnych. Dlatego szczególnie polecane są metody, o których nie trzeba pamiętać. Jeśli nie planuje się ciąży przez następne 3-5 lat, warto rozważyć wkładkę wewnątrzmaciczną (MIRENA bądź KYLEENA) lub implant antykoncepcyjny. U kobiet, które jeszcze nie rodziły mogą to być wkładki Kyleena lub wkładka niehormonalna w kształcie kuli – IUB Ballerine albo implant antykoncepcyjny IMPLANON.

Jak zacząć brać tabletki antykoncepcyjne?

Jeśli planujesz zacząć przyjmować tabletki antykoncepcyjne udaj się na konsultację do swojego lekarza ginekologa, który po zebraniu pełnego wywiadu dobierze rodzaj preparatu odpowiedni dla Ciebie.

Tabletki antykoncepcyjne powinny być przyjmowane od pierwszego dnia cyklu czyli pierwszego dnia krwawienia miesiączkowego. Działanie antykoncepcyjne pojawia się już od pierwszych dni stosowania ponieważ już. w pierwszym miesiącu owulacja zostanie zablokowana. W przypadku pominięcia tabletki skonsultuj się ze swoim ginekologiem, gdyż w zależności od tego jaki preparat hormonalny przyjmujesz oraz, w którym momencie pominęłaś tabletkę różna może być jej skuteczność antykoncepcji hormonalnej.

Co osłabia działania tabletek antykoncepcyjnych

Przyjmując jakiekolwiek leki musimy być świadomi możliwości wystąpienia interakcji – nie tylko między lekami, ale również między samymi lekami a spożywanymi posiłkami lub piciem napojów. Przy przyjmowaniu wielu leków, również tych antykoncepcyjnych, należy unikać picia soku grejpfrutowego, który osłabia ich działanie. Poza tym należy powiedzieć lekarzowi każdej specjalności, że przyjmuje się tabletki antykoncepcyjne.

Możliwe interakcje występują przy przyjmowaniu tabletek antykoncepcyjnych wraz z:

• silnymi lekami przeciwbólowymi
• niektórymi antybiotykami (penicyliną, cefalosporyną, tetracykliną, ryfampicyną, ryfabutyną),
• fenytoiną,
• prymidonem,
• lekami na padaczkę (m.in. karbamazepiną, topiramatem),
• ketokonazolem,
• kotrimoksazolem,
• lekami na wirusa HIV,
• ziołami np. dziurawiec.

Działania niepożądane mogą polegać na obniżeniu działania tabletek antykoncepcyjnych lub zwiększeniu liczby skutków ubocznych. Czasem oba te zjawiska występują jednocześnie.

Jeśli istnieje konieczność przyjmowania tych leków, zaleca się stosowanie dodatkowej metody antykoncepcji podczas kuracji i przez krótki czas po. Po dokładne zalecenia należy zwrócić się do lekarza.

To, jak działają tabletki antykoncepcyjne, nie jest już tajemnicą. Wykazują one bardzo wysoką skuteczność – ale tylko pod warunkiem, że są przyjmowane zgodnie z zaleceniami. Alternatywę dla kobiet nieplanujących dzieci przez następne 3-5 lat mogą stanowić wkładki antykoncepcyjne (MIRENNA, KYLEENA, IUB Ballerina lub implant antykocepcyjny IMPLANON). Jakie są różnice pomiędzy wkładką MIRENA i KYLEENA? Na to pytanie odpowiada nasz specjalny artykuł.

Autor:

Dr Michalina Odonicz-Czarnecka, specjalista położnictwa i ginekologii, zajmuje się doborem antykoncepcji, zakładka wkładki wewnątrzmaciczne oraz implanty antykoncepcyjne, wykonuje kolposkopię na codzień, zajmuje się profilaktyką raka szyjki macicy w oparciu o model HPV-zależny