Tak zwana Nadżerka szyjki macicy jest bardzo często diagnozowaną dolegliwością ginekologiczną. Jej rozpoznanie jest możliwe, dzięki przeprowadzeniu badania na fotelu ginekologicznym. Nadżerka szyjki, będąca tak naprawdę stanem fizjologicznym, spędza sen z powiek wielu pacjentkom, często pacjentki myślą że konieczne jest leczenie nadżerki. Warto wspomnieć, iż z szyjką macicy związane są dwa typy nabłonka błony śluzowej: nabłonek wielowarstwowy płaski, pokrywający zwykle tarczę szyjki macicy, który dzięki wielu warstwom ma funkcję ochronną dla szyjki macicy. Drugim rodzajem budującym błonę śluzową szyjki macicy jest nabłonek walcowaty. Nabłonek ten składa się z jednej warstwy komórek walcowatych, których główną funkcją jest produkcja śluzu niezbędnego dla prawidłowego nawilżenia pochwy oraz do zapłodnienia. Stan określany jako nadżerka szyjki macicy jest tak naprawdę ektopią, czyli występowaniem w innym niż zwykle miejscu nabłonka błony śluzowej walcowatego zamiast wielowarstwowego płaskiego. Jedyną sytuacją, która jest groźna dla zdrowia i życia i dotyczy szyjki macicy jest przetrwała infekcja jednym z onkogennych szczepów HPV.
Tzw. nadżerka nie wykazuje specyficznych objawów
Dlatego jej zdiagnozowanie najczęściej odbywa się podczas rutynowej wizyty u ginekologa. Czym dokładnie jest nadżerka szyjki macicy? Co przyczynia się do rozwoju zmian w szyjce macicy? Jakie są objawy nadżerki? Jakie są metody leczenia obszarów zmienionych chorobowo?
Czym jest nadżerka szyjki macicy?
Nadżerka jest bardzo często diagnozowanym stanem ginekologicznym, który w większości przypadków dotyczy szyjki macicy u kobiet młodych. Podczas rutynowego badania ginekologicznego za pomocą wziernika, lekarz ginekolog dostrzega zmienioną tkankę w obrębie szyjki macicy. Zmiana najczęściej przyjmuje charakter bardziej czerwonej, nierównej, nieregularnej powierzchni, która może Rozległość zdiagnozowanej ektopii, czyli tzw. nadżerki jest różna i może się zmieniać w czasie życia kobiety.
Jakie badania pomagają wykryć stany przedrakowe szyjki macicy?
Pojęcie nadżerka najczęściej odnosi się u kobiety do dwóch rodzajów zmian zauważonych przez ginekologa, do których należą:
- nadżerka szyjki macicy rzekoma – inaczej nazywana ektopią gruczołową jest niegroźną zmianą widoczną w okolicy szyjki macicy. Za pojawienie się ektopii odpowiada przesunięcie się nabłonka gruczołowego poza kanał szyjki macicy, co objawia się zmianą jego zabarwienia w badaniu ginekologicznym. W takim przypadku szyjka macicy jest tak naprawdę zdrowa, takie nadżerki lekarz nie musi leczyć. Leczenie jest wskazane tylko jeśli pacjentka ma określone objawy np. częste pojawianie się stanu zapalnego.
- nadżerka prawdziwa – to patologiczna zmiana w obrębie szyjki macicy, która może być pierwszym objawem sugerującym, że być może rozwijają się zmiany nowotworowe (rak szyjki macicy) lub stanu przed nowotworowego. Do jej rozwoju dochodzi na skutek ubytku wielowarstwowego nabłonka płaskiego, który fizjologicznie wyściela błonę śluzową szyjki macicy. Konsekwencją nieleczenia lub bagatelizowania tego stanu może być zachorowanie na raka szyjki macicy.
Wiele kobiet słysząc hasło nadżerka szyjki macicy zaczyna niepokoić się o swoje zdrowie.
Czy nadżerka może doprowadzić do raka szyjki macicy? Przeczytaj o 3 sposobach jak nie dopuścić do raka szyjki macicy.
Warto pamiętać, że wykrycie patologicznych zmian daje szansę na ich dokładne zdiagnozowanie oraz wdrożenie leczenia, jeśli lekarz zdecyduje o takiej konieczności. Dokładne zbadanie kanału szyjki macicy jest możliwe jedynie na wizycie ginekologicznej, dlatego odbywanie profilaktycznych wizyt jest wskazaniem dla każdej kobiety,
Jakie są przyczyny rozwoju nadżerki szyjki macicy?
Do rozwoju nadżerki rzekomej, czyli ektopii gruczołowej najczęściej przyczyniają się toczące się w organizmie zmiany hormonalne, które pojawiają się na określonych etapach życia kobiety. Ektopia gruczołowa tak naprawdę polega na tym, że nabłonek walcowaty pokrywa tarczę szyjki macicy, czyli dochodzi do przesunięcia się nabłonka gruczołowatego poza kanał szyjki macicy. Mimo widocznego podczas badania zaczerwienienia, tego rodzaju zmiany są określane jako fizjologiczne, czyli takie, które są nie wymagają leczenia.
Z kolei do rozwoju nadżerki prawdziwej przyczynia się:
- rozwinięty stan zapalny w okolicy szyjki macicy, najczęściej o charakterze przewlekłym,
- rozwój zmian, zapoczątkowanych przez przewlekłą infekcję jednym z onkogennych wirusów HPV, która może doprowadzić do stanu przedrakowego, a dalej w przypadku braku leczenia do raka szyjki macicy. Tutaj zwiększone ryzyko mają osoby z dużą liczba partnerów seksualnych
- urazy mechaniczne w okolicy części pochwowej szyjki macicy lub samej szyjce macicy,
- zaburzenia hormonalne, których źródłem jest znaczny niedobór estrogenów w ustroju,
Nadżerkę szyjki macicy u kobiet diagnozuje się, dzięki wziernikowemu badaniu ginekologicznemu.
Stany zapalne i zmiany, które niepokoją lekarza są poddawane dalszej diagnostyce, czyli badaniu cytologicznemu, oznaczaniu onkogennych szczepów wirusa HPV oraz ewentualnej kolposkopii. Badanie cytologiczne oraz pobranie wymazu na HPV jest całkowicie bezbolesne. Polega na pobraniu materiału biologicznego z szyjki macicy przy pomocy specjalistycznej szczoteczki. Materiał następnie zostaje przekazywany do laboratorium, gdzie oceniane zostają pobrane komórki pod kątem wielkości, budowy oraz kształtu. W przypadku badania na HPV, które wygląda identycznie jak pobranie cytologii, w laboratorium oznaczane jest DNA jednego z czternastu onkogennych szczepów HPV.
Warto przypomnieć, że tylko przetrwała infekcja HPV może prowadzić do raka szyjki macicy.
Jak objawia się nadżerka szyjki macicy?
Tzw. nadżerka szyjki macicy, która tak naprawdę powinna być określana mianem: ektopia, jest przypadłością, która nie wykazuje specyficznych, jednoznacznych objawów. Kobieta nie jest w stanie samodzielnie stwierdzić o pojawieniu się u niej specyficznych zmian, dlatego dolegliwość najczęściej diagnozowana jest podczas rutynowego badania ginekologicznego.
Symptomami, które powinny skłonić kobietę do wizyty ginekologicznej są:
- pojawienie się plamienia między miesiączkami,
- plamienie po odbyciu stosunku płciowego,
- odczuwanie pieczenia lub świądu w okolicach intymnych,
- zauważenie upławów o nieprzyjemnym zapachu,
- nietypowy kolor wydzieliny, najczęściej wybarwiający się na biały, żółty lub zielony,
- pojawianie się dolegliwości bólowych w podbrzuszu oraz okolicy krzyżowo lędźwiowej
- pojawienie się brodawkowatych zmian w okolicy sromu czy też pochwy.
Warto wiedzieć, że wyżej wymienione symptomy mogą, ale nie muszą towarzyszyć ektopii – tzw. nadżerce. Więcej o przyczynach krwawień z dróg rodnych przeczytasz tutaj.
Leczenie nadżerki szyjki macicy – co warto wiedzieć?
Przed decyzją o usuwaniu ektopii, nazywanej nadżerką warto wykonać kolposkopię, która polega na dokładnym badaniu szyjki macicy specjalnym urządzeniem (kolposkopem) pod powiększeniem i po odpowiednich wybarwieniach. Więcej o kolposkopii przeczytasz w naszym osobnym artykule.
Nadżerka jest zmianą szyjki macicy, która w razie objawów, dokuczających pacjentce poddawana jest leczeniu. Na dobranie odpowiedniej metody leczenia wpływa rozległość zmian, ich charakter oraz stopień zaawansowania.
Jakie objawy mogą skłonić do leczenia?
- Wzmożone upławy z pochwy
- Częste infekcje
- Plamienia i krwawienia po stosunku płciowym
Bardzo ważne, aby przed leczeniem mieć pewność, że w szyjce macicy nie toczy się stan chorobowy, który może doprowadzić do raka szyjki macicy. Można to sprawdzić wykonując badanie na obecność onkogennych HPV bądź cytologię. Tak naprawdę najpewniejszą metodą jest wykonanie obu tych badań jednoczasowo, czyli tzw. co-testing. W czasie takiego badania lekarz w czasie jednej wizyty pobiera jeden wymaz z szyjki macicy a laboratorium oznacza zarówno HPV jak i wykonuje cytologię płynną (tzw. LBC). Badanie takie wystarczy powtarzać raz na 3 lata.
Najpopularniejszymi metodami leczenia nadżerki szyjki macicy są:
- globulki dopochwowe z pałeczkami kwasu mlekowego – jest to długotrwały proces, jednak najmniej inwazyjny
- koagulacja chemiczna – to bezbolesna metoda leczenia nadżerki za pomocą środków chemicznych, które doprowadzają do zniszczenia ektopowego nabłonka walcowatego,
- elektrokoagulacja – polega na poddawaniu nadżerki wypalaniu za specjalnych urządzeń i elektrod niszczących nabłonek ektopowy walcowaty. Elektrokoagulacja jest niezwykle precyzyjna i pozwala na dotarcie do nawet niewielkich zmian w obrębie szyjki macicy,
- zamrażanie – to sposób polegający na zamrożeniu zmienionych chorobowo tkanek szyjki macicy przy pomocy specjalistycznej elektrody ciekłym azotem,
- fotokoagulacja czyli laseroterapia – to zabieg wykorzystujący fale świetlne, które skutecznie usuwają nadżerkę z szyjki macicy. Zabieg jest całkowicie bezbolesny, a dodatkowo bardzo skuteczny.
- elektrokonizacja szyjki macicy pętlą LEEP – to metoda polegająca na wycięciu ektopii pętlą elektryczną (przez którą płynie prąd) w znieczuleniu miejscowym. Ten sposób usunięcia nadżerki szyjki macicy daje dodatkową korzyść ponieważ wycięta tkanka może być poddana badaniu histopatologicznemu. O innych wskazaniach zabiegu LEEP przeczytasz w naszym specjalnym artykule.
Większość przypadków stwierdzenie nadżerki, czyli tak naprawdę ektopii nie stanowi zagrożenia dla zdrowia i nie wymaga leczenia, jeśli pacjentka ma prawidłowa cytologię i ujemny test na HPV. Bardzo ważna jest profilaktyka własnego zdrowia intymnego, a regularne kontrole i wizyty na fotelu ginekologicznym pozwalają wykryć wszelkie zmiany patologiczne we wczesnej fazie rozwoju.
Autor:
Dr n. med. Wojciech Homola, specjalista położnictwa i ginekologii, autor wielu prac naukowych z zakresu HPV oraz profilaktyki raka szyjki macicy, wieloletni wykładowca akademicki
